dysleksja

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Te specyficzne niedobory wynikają z niemożności dostrzegania słuchowych różnic głosek zwanych w systemie językowym fonemami.Utrudnione rozpoznawanie subtelnie innego brzmienia takich fonemów jak ba-pa, da-ga zostało nazwane deficytem słuchu fonematycznego i świadomości fonologicznej.Dzielenie słów na głoski i przekształcanie ich na litery przy prawidłowym rozwoju świadomości fonologicznej nie sprawia trudności dzieciom między czwartym a szóstym rokiem życia (Liberman, 1973; Bradley i Bryant,1983).Natomiast u dzieci dyslektycznych proces ten trwa wiele miesięcy.Poziom ich świadomości fonologicznej jest na tyle niski ze skutecznie opóźnia ich umiejetności czytania.Trwające wiele miesięcy ćwiczenie zdolności słuchowego dostrzegania różnic fonemów usprawnia i przyspiesza efektywność czytania (Manis i inni, 1997).Ta koncepcja fonologicznego deficytu ma anatomiczne podstawy zmian zachodzących w mózgach dyslektyków.Wielu badaczy (Galaburda i Senides, 1980; Shapleske i inni, 1999; Geschwind i Levitsky, 1968) odkryło ze uszkodzenie płaszczyzny skroniowej kory mózgowej leżącej w bruździe Sylwiusza czyli słuchowego obszaru dla procesów językowych powoduje zaburzenie rozumienia mowy słyszanej i czytanej.Obszar ten jest asymetryczny w obu półkulach (Geshwind i Levitsky, 1968) i prawidłowo większa jest płaszczyzna lewa natomiast u dyslektyków jest odwrotnie.2.Teoria zaburzonego przetwarzania czasowegoZ fonologicznym modelem zgodna jest teoria zaburzonego przetwarzania czasowego.Niedostatecznie szybkie przetwarzanie fonemów słuchem przez dyslektyków zauważyli Tallal i Piercy (1973).Nietypowy rozwój półkul wydłuża czas rozpoznawania liter, niewłaściwe przetwarzanie fonologiczne utrudnia ich dekodowanie oraz szybkie poznanie znaczenie słowa.Rozpoznanie słów przez niedyslektyków trwa nie więcej niż 40 ms natomiast dyslektykom zabiera ponad 500 ms.Niezdolność do szybkiego przetwarzania danych słuchem powoduje, że dyslektycy mają kłopoty z szybkim udzielaniem odpowiedzi a także wolno uczą się na pamięć.Połączone doświadczenia Tallal (Tallal i inni, 1996) oraz Merzenich (Merzenich i inni, 1996) wykazały, że na lepsze przetwarzanie języka ma także wpływ nie tylko zmiana czasu, ale także zmiana częstotliwości.Z teorią czasowego przetwarzania związany jest pogląd niewłaściwej koordynacji motorycznej (Llinas, 1993).O kłopotach z odtwarzaniem sekwencji rytmicznych przez dyslektyków wiemy z wczesnych prac Stambak (1951).W ostatnich pracach Nicolson i Fawcett (1992, 1993, 1994) nie tylko potwierdzili ten poglady, ale także zauważyli utrudnienia w automatyzacji ruchowej, szybkiej reakcji ruchowej, szybkosci nazywania oraz równowagi ciała.Autorzy ci podkreślają, że zaburzenia te zależą od nieprawidłowej aktywności móżdzka a potwierdzane są przez innych naukowców (Rae i inni,1998) wykazujących nieprawidłowe zmiany w prawym móżdżku u dyslektyków.3.Teoria zaburzonego przetwarzania informacji w układzie wzrokowymW pracy Bednarek (2001) czytamy, że nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu wzrokowego u dyslektyków zauważono już w latach 70.(Stanley, 1975; Lovegrove i Brown, 1978) przede wszystkim w zadaniach związanych z szybkim przetwarzaniem informacji.Natomiast w zadaniach, w wykonaniu których czas nie odgrywał priorytetowej roli, nie stwierdzano żadnych zaburzeń.Te spostrzeżenia zaowocowały odkryciem koncepcji równoległego przetwarzania informacji wzrokowych w oddzielnych podsystemach układu wzrokowego.Stwierdzono (Livingston i Hubel, 1987; Stein i Walsh, 1997; Livington i inni, 1991; Talcott i inni, 1998; Galaburda i Livingston, 1993; Bednarek, 2001), że przetwarzanie informacji przebiega w co najmniej dwóch relatywnie niezależnych kanałach.Kanały te to wielokomórkowy z typem komórek nerwowych większych M oraz drobnokomórkowy z komórkami mniejszymi P.Oddzielenie tych kanałów następuje już na poziomie siatkówki skąd impulsy docierają do kory wzrokowej w mózgu.Oba kanały zajmują się analizą i przekazywaniem wszystkich informacji wzrokowych.Uszkodzenie kanału komórek M powoduje zaburzenie tempa w jakim informacje wzrokowe docierają do mózgu.Kanał P z innymi komórkami nerwowymi ma niewielkie znaczenie w czytaniu, a co więcej gdy tylko on jest wykorzystany znacznie spowalnia proces pisania czy czytania.1 [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki