Rochala Paweł Imperium u progu zagłady

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.To zdanie wypowiedziano już w naszej erze po 30 latach wojenrzymsko-germańskich; oceniając wielkość tarcz, uznano, że są ogrom�ne", a przez to niewygodne.Być może te ogromne tarcze wyplecionoz wikliny na okazję walnej bitwy, już po krwawych doświadczeniachz rzymskimi oszczepami, żeby stworzyć wreszcie skuteczną osłonę pierw�szej linii bojowej przed rzymskimi pociskami, nazbyt łatwo raniącyminiemal nagich wojowników.Na ogół tarcze wojowników germańskichbyły raczej średniej i małej wielkości; wszak ich właściciele nigdy sięz nimi, podobnie jak zframeą, nie rozstawali, więc noszenie po bezdro�żach i krzakach takiej wielkiej, ciężkiej płaszczyzny przynosiłoby więcejkłopotów niż pożytku.Tarcze prostokątne miały zazwyczaj wymiary ok.80x60 cm, choćwiele było wyższych.Wykonywano je z płaskich desek grubości ok.1 cm, na co wskazuje długość nitów przy umbach.Czasami, zwłaszczaw egzemplarzach bogatszych wojowników, pokrywano je skórą.Zwyklemiały formę prostokątną z zaokrąglonymi rogami, owalną lub kolistą.Z czasem tarcza owalna przeobraziła się w tarczę o kształcie wydłużo�nego sześciokąta, która zyskała sobie popularność w całej Germanii10.W miarę pozyskiwania metali starano się jak najlepiej wzmocnić kon�strukcję tarcz.Jak wskazują doświadczenia grup rekonstruujących uzbro�jenie, płaska tarcza bez okuć krawędzi bocznych była w zasadzie jed�norazowego użytku i do drugiej bitwy już się nie nadawała.Drewnianeumbo łatwo pękało pod mocnym ciosem, nie stanowiło też skutecznejosłony przed rzymskim oszczepem.Nic więc dziwnego, że tarcze, jakichużywali cymbryjscy i teutońscy wojownicy pod koniec wędrówki, wy�glądały zupełnie inaczej niż te, z którymi na nią wyruszyli.Prosta, na ogół jednowarstwowa konstrukcja tarcz germańskich mniejskutecznie chroniła przed ciosami niż rzymskie tarcze wielowarstwowe.Tarcze malowano w różnorodne, wielobarwne wzory, będące znakamiprzynależności rodowej i plemiennej.Te malowidła miały też znaczeniereligijne i rytualne; czytelne dla Germanów, dla Rzymian były oczywi�ście przypadkową pstrokacizną (w domyśle - całkowicie bezsensowną,9Tacyt, Roczniki 11,14, op.ci/., s.85.10Bardzo interesujący wykład o tarczach Germanów można znalezć w tekścieJ.Andrzejowskiego pt.Wczesnorzymska miniaturka tarczy z Nadkola nad Liwcem, za�mieszczonym [w:] Superiores Barbari".Księga pamiątkowa ku czci proj.KazimierzaGodlowskiego, Kraków 2000, s.21^47.143jak to u barbarzyńców).Jak od każdej zasady, i tu był wyjątek - tarczejazdy cymbryjskiej (ale już nie teutońskiej) były po prostu.białe.Tarcza nie była tylko i wyłącznie orężem, znaczyła coś więcej.To dotarczy śpiewano (a raczej nucono lub buczano) pieśń bojową, to tarcząobdarowywano nowożeńców.(.) Tarczę porzucić uchodzi za najwięk�szą hańbę, a tak zhańbionemu nie godzi się brać udziału w ofiarach aniprzychodzić na zebranie (.)u, gdyż zawinił nie tylko wobec ludzi, alei wobec bogów.Sylwetkę wojownika kształtowało nie tylko uzbrojenie, ale i ubiór.Wśród szczątków pochówków znaleziono wiele zapinek do odzieży, któ�re zresztą stanowią podstawę do datowania innych zabytków, gdyż właś�nie one ulegały łatwym do prześledzenia w czasie przekształceniom bę�dącym wyrazem swoistych trendów modowych.Mówi się, że Germaniewalczyli nago, choć tak naprawdę mieli na sobie spodnie.Ale nosili teżkoszule, np.w Skandynawii znaleziono pochówek, którego użytkownik"miał na sobie i spodnie, i koszulę; obydwa rodzaje odzieży wykonanoz wełny.Używali też płaszczy, jeśli to odpowiednie określenie prostokąt�nych tkanin, odpowiednio upiętych na człowieku.Tacyt nie pozostawiaspecjalnych złudzeń co do wykwintności ubioru Germanów:(.) Powszechnym okryciem jest krótki płaszcz spięty sprzączką lubw braku tejże - cierniem; poza tym są nieohyci i spędzają całe dnie przypalenisku i ogniu.Najbogatsi wyróżniają się odzieniem, niespływającymw fałdach -jak u Sarmatów i Partów - lecz ściśle przylegającym i uwy�datniającym wszystkie kształty ciała.Noszą też skóry dzikich zwierząt, ito najbliżsi brzegów Renu mieszkańcy niedbale, dalsi w sposób więcejwyszukany, ponieważ drogą handlu żaden inny zbytek w stroju do nichsię nie wkrada.Dobierają zwierza, a na zdartą skórę nakładają w cętkikawałki futra z tych zwierząt, które rodzi dalszy Ocean i nieznane morze.Kobiety nie mają innego odzienia niż mężczyzni, z tym wyjątkiem, że onedość często okrywają się płóciennymi szatami i zdobią je czerwonym na�szyciem (.)n.A zatem o naszych Cymbrach i Teutonach można powiedzieć, że stroi�li się w futra, przynajmniej w pierwszych etapach swojej wędrówki.Trzeba tu wspomnieć o znaleziskach w grobach z czasów przedrzym-skich na terenie Szwecji i Gotlandii.Otóż wśród elementów uzbrojenia" Tacyt, Germania 6, op.cit., s.602.12Ibidem, 17, s.606.144widać zęby wilcze i niedzwiedzie.Badacze13 identyfikująje jako fragmen�ty skór, wyprawionych z łbem zwierzęcia.W taką skórę ubierał się potemwojownik, nakładający sobie na głowę zębatą paszczę drapieżnika w celuwywarcia należytego efektu na przeciwniku, a i samemu sobie przydaniaśmiałości i siły.Zresztą taki obraz doskonale pasuje do kultowej przemia�ny człowieka w zwierzę i nabraniu przez niego zwierzęcych cech, takichjak siła, spryt, zręczność czy wreszcie drapieżność.Wojownik w skó�rze wilka stawał się wilkiem, w skórze niedzwiedziej - niedzwiedziem.I zawsze taka skóra stanowiła choć minimalną osłonę głowy, ramioni pleców.Czując ją na sobie, wojownik stawał się silnym zwierzęciem.Co ważne, miało to zapewne związek z jego inicjacją, czyli wejściemmłodzieńca w dorosłość.Posłużmy się tu cytatem z wybitnego religio�znawcy, Mircea Eliade:Istota inicjacji wojennej polegała (.) na rytualnej przemianie młode�go wojownika w bestię.Chodziło nie tylko o waleczność, siłę fizyczną lubwytrzymałość, ale o doświadczenie magiczno-religijne, które modyfiko�wało sposób bycia młodego wojownika.Musiał on przemienić swą ludzkąnaturę przez napad agresywnej i przerażającej furii, upodabniającej godo wściekłych drapieżników.U starożytnych Germanów woj owników-be-stie nazywano berserkami ( berserki" dosł. wojownicy w niedzwiedziejpowłoce" - ,,serkr").Znano ich także pod nazwą ulfhedhnar" - ludziew wilczej skórze " (.).Dopóki było się przyodzianym w skórę zwierzęcia,dopóty nie było się już człowiekiem, ale samym drapieżnikiem: nie tylkowojownikiem drapieżnym i niezwyciężonym, owładniętym przez furor he-roicus, ale nie miało się już więcej nic ludzkiego; krótko mówiąc, nie czu�ło się już związanym prawami i zwyczajami ludzi14.Natomiast zupełnieodrębną sprawą pozostaje noszenie skór zwierząt na południu Europy.Zimą-jak najbardziej tak.Ale latem, w niemal zenitalnym słońcu?!Wojownicy germańscy występowali do walki w trzech rodzajach bro�ni: jako piesi, konni i w oddziałach mieszanych.Owe oddziały mieszanebyły tak skuteczne w walce, że pózniej Juliusz Cezar najął je do własnejarmii i powiódł aż do Afryki.Sama jazda germańska nie przedstawia�ła aż tak dużej skuteczności bojowej, gdyż ( [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki