Historycy Cesarstwa Rzymskiego Żywoty cesarzy od Hadriana do Numeriana(1)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dlategoi dla mnie skoro opowiedziałem już o Aurelianie, Tacycie i Flor-ianie, oraz o wielkim i wybitnym cesarzu Probusie, a mam jeszczemówić o Karusie, Karynusie i Numerianie przedmiotem nie takwielkiej, ale i niemałej troski stało się to, aby nie pominąć milcze-niem Saturnina, Bonozusa, Prokulusa i Firmusa.Wiesz, mój Bassusie2, jaki spór wybuchł niedawno między mnąa miłośnikiem historii Markiem Fontejuszem.Fontejusz utrzymywał,że Firmus, który w czasach Aureliana opanował Egipt, był łotrzy-kiem, a nie cesarzem; ja zaś i razem ze mną Rufiusz Celzus, Cejo-niusz Julianus i Fabiusz Sozjanus, przeciwnie, twierdzili, że Firmusnosił purpurę i na wybitej monecie nazywany jest Augustem.SewerArchoncjusz przyniósł monety z jego wizerunkiem i na podstawiegreckich i egipskich ksiąg udowodnił, że Firmus nazywał się w swo-ich edyktach samowładcą.Marek Fontejusz występując przeciwkomnie miał tylko jeden powód: twierdził mianowicie, że Aurelianw swoim edykcie nie napisał, że zabił pretendenta, ale że uwolniłpaństwo od jakiegoś łotrzyka jakby tak sławny cesarz, mając nawzględzie własną godność, mógł nazwać pretendentem człowieka nik-czemnego albo jakby wybitni władcy nie nazywali zawsze rozbójni-kami tych, którzy sięgali po purpurę i zostali przez nich zabici.Jasam, zanim dowiedziałem się wszystkiego o Firmusie, w biografii Aure-liana nie zaliczałem go do tych, którzy nosili purpurę, lecz potrakto-wałem go jak rozbójnika; mówię o tym dlatego, by ktoś nie sądził, żezapomniałem o własnych słowach.Aby jednak nie powiększać obję-tości księgi, która miała być bardzo krótka, przejdzmy do Firmusa.Ojczyzną Firmusa była Seleucja3, chociaż większość historykówgreckich wymienia inną, nie wiedząc, że równocześnie było trzechFirmusów: jeden z nich był prefektem Egiptu, drugi dowódcą nagranicy afrykańskiej i prokonsulem, trzeci zaś przyjacielem i to-warzyszem Zenobii; ten, podniecony szaleństwem Egipcjan, dotarł doAleksandrii, gdzie Aurelian z powodzeniem, jakie zwykle towarzy-szyło jego męstwu, zadał mu druzgocącą klęskę.Wiele mówionoo bogactwach Firmusa.Podobno zbudował dom ze szklanych kwa-dratów spojonych smołą ziemną i innego rodzaju żywicami i miał takdużo książek, że często powtarzał publicznie, iż może wyżywić wojskopapierem i klejem.Pozostawał w ścisłym przymierzu i z Blemmia-mi4 i z Saracenami.Często wysyłał do Indii okręty handlowe.Po-siadał podobno dwa zęby słonia długie na dziesięć stóp; Aurelian,dodawszy dwa inne, postanowił zrobić z nich tron, na którym miałbyć umieszczony posąg Jowisza w postawie siedzącej, wykonany zezłota i drogich kamieni, w szacie w rodzaju togi bramowanej pur-purą.Według rady wyroczni w Apeninach posąg ten miał stanąć5w świątyni Słońca ; Firmus chciał, żeby nazywano go Jowiszem-Kon-sulem lub Jowiszem Doradzającym.Pózniej jednak te same zęby Ka-rynus podarował jakiejś kobiecie, a ona podobno kazała z nich spo-rządzić łoże.Pomijam ją milczeniem, ponieważ teraz imię jej jestznane, a nie będzie żadnego pożytku, jeśli będą je znać pózniejszepokolenia.W ten sposób, za sprawą najgorszego z cesarzy, dar in-dyjski, poświęcony Jowiszowi Najlepszemu i Największemu, stał sięniejako i narzędziem, i ceną rozpusty.Firmus był wysokiego wzrostu, oczy miał wysadzone na zewnątrz,włosy kędzierzawe, czoło pokryte bliznami, twarz bardzo ciemną,całe ciało białe, lecz pokryte włosami i kosmate; dlatego wielu na-zywało go Cyklopem.Jadł dużo mięsa, podobno zjadał w ciągu dniastrusia.Pił mało wina, a dużo wody.Miał bardzo zdecydowany cha-6rakter.Muskuły tak twarde, że pokonałby Trytana , o którymwspomina Warron.Utrzymał nawet kowadło, które położono mu napiersi i w które inni bez przerwy uderzali, podczas gdy on sam, po-chylony i przygięty w tył, wsparty na rękach, raczej wisiał niż leżał.Kiedyś przy piciu Firmus miał spór z wodzami Aureliana, którzychcieli wystawić go na próbę.Gdy mianowicie jeden z chorążychimieniem Burburus, znany pijak, wezwał Firmusa do picia, ów wy-pił dwa pełne wiadra wina i pózniej w ciągu całej uczty był trzezwy.Gdy Burburus powiedział do niego: Dlaczego nie wypiłeś osa-du?" Firmus odrzekł: Głupcze, nie pije się ziemi." Mówię o rze-czach błahych, chociaż powinienem mówić o ważniejszych.Firmus objął władzę jako przeciwnik Aureliana, aby bronić pozo-stałych stronników Zenobii.Aurelian jednak pokonał go w drodzepowrotnej z Tracji.Wielu twierdzi, że Firmus się powiesił.Co in-nego mówi w swoich edyktach Aurelian; po zwycięstwie kazał bo-wiem wydać w Rzymie następujący edykt: Aurelian August pozdra-wia oddany mu lud rzymski.Zaprowadziwszy pokój wśród ludówna całym świecie, jak daleko się on rozciąga, zmusiłem do ucieczki,oblegałem, wydałem na tortury i zgładziłem także Firmusa, rozbój-nika egipskiego, który podniósł bunt w czasie zamieszek wywołanychprzez barbarzyńców i by więcej o nim nie mówić gromadził7resztki wojsk bezecnej kobiety.Możecie się już Kwiryci, potomko-wie Romulusa, niczego nie obawiać.Zboże, którego dostawę wstrzy-mał ów niegodziwy łotr, napływać będzie bez przeszkód.Bądzciew zgodzie z senatem, w przyjazni z ekwitami, w dobrych stosun-kach z pretorianami.Ja sprawię, by Rzym nie miał żadnego powodudo niepokoju.Chcę, żebyście mieli czas na igrzyska i widowiskacyrkowe.Niech do mnie należą obowiązki, wy oddawajcie się przy-jemnościom.Dlatego, najzacniejsi Kwiryci." i tak dalej.Wypadało, byś wiedział, że tyle dowiedziałem się o Firmusie.Alesą to tylko rzeczy godne wzmianki.Bo jeśli chcesz wiedzieć, jakieszczegóły przytacza o nim Aureliusz Festiwus, wyzwoleniec Aurelia-na, powinieneś go przeczytać, zwłaszcza że opowiada, iż ów Firmuspływał wśród krokodyli namaszczony ich tłuszczem, kierował sło-niem, siedział na hipopotamie i siedząc jechał na �ogromnych stru-siach, jakby się unosił w powietrzu.Lecz jaki pożytek dają takiewiadomości, skoro i Liwiusz, i Salustiusz milczeniem pomijają drobneszczegóły dotyczące ludzi, których życie podjęli się opisać.Nie wiemy8przecież, jakie muły miał Klodiusz ani jakie mulice Tytus AnniuszMilon9, nie wiemy, czy Katylina dosiadał etruskiego, czy sardyń-skiego konia, ani jakiej purpury używał do swej chlamidy Pompe-jusz.Dlatego zakończę biografię Firmusa i przejdę do Saturnina,który rościł sobie prawo do władzy cesarskiej jako przeciwnik Pro-busa na Wschodzie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki