Kapusta Andrzej Szaleństwo i władza. Myl krytyczna Foucaulta

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dreyfus, Foucault s Critique of Psychiatric Medicine, s.320.105106psychoanaliza nie mo\e pełnić funkcji krytycznych.Oparta na zagadnieniach seksualnej represji iuznająca negatywne, represyjne mechanizmy władzy, zaciemnia fakt historyczności i przypadkowościró\nych pojęć ludzkiej natury.Foucault analizuje efekty dominacji, czyli to jak władza wyklucza, medykalizujeseksualność, szaleństwo; czyni to jednak w sposób odmienny ni\ psychoanaliza, inaczej pojmuje samemechanizmy działania władzy, a tak\e w inny sposób nakreśla relacje między psychiatrią i władzą.Nie chodzi tu o ujawnianie szaleństwa władzy, zastosowanie kategorii psychopatologicznych do analizwładzy, chodzi raczej o genealogię samej psychiatrii, archeologię psychoanalizy.Podobnie jakCooper, Rothmann, Szasz, Goffman, Foucault nie bada samego szaleństwa, lecz jegoinstytucjonalizację, praktyki społeczne i polityczne, które doprowadziły do powstania instytucjipsychiatrycznych, powstania nowoczesnej psychiatrii, a z nią powstanie pojęcia choroby psychicznej zjej metodami leczenia i traktowania, czyli sposobu funkcjonowania w obrębie psychiatriimechanizmów władzy.Nie tyle więc szaleństwo władzy, psychiatria (psychopatologia) władzy, cowładza w psychiatrii i wzajemne relacje między władzą a wiedzą znajdują się w centrumzainteresowań autora.Analizy relacji między psychiatrią a władzą w pierwszym odruchu mogą przywodzić nam namyśl perwersyjne, patologiczne, tyrańskie rodzaje władzy, które w polityce mogą przybraćfaszystowskie formy: dominacji, rasizmu, fanatyzmu, absolutyzmu209.Powy\sze aspekty władzy,dostrzegające jej patologiczną destrukcyjną postać mieszczą się pod hasłem szaleństwo a władza czy szaleństwo władzy.Takie podejście jest szczególnie eksponowane przez kierunkipsychoanalityczne: przez Freuda, Lacana, Kristevę, Biona, czy Glassa.Twierdzą oni, \e opisyschizofrenicznych cierpień pojedynczych jazni są przydatne do opisu politycznej formy władzy jakotyranii.Glass stwierdza: Urojenia i psychoza są tak samo częścią politycznego świata jakpsychopatologiczna jazń 210.Psychoanalityczne analizy władzy doszukują się jej zdegenerowanych postaci w fantazjinieświadomości.Tak, jak psychotyk ulega regresji do infantylnych identyfikacji i uczuć, \yjąc wswym urojeniowym psychotycznym czasie, tak i polityczna społeczność mo\e stracić kontakt zeswymi historycznymi i wspólnymi podstawami.Paranoję mo\na odnalezć w postacizinstytucjonalizowanej, jako politykę społecznie regresywną i chaotyczną, tzn.w postaci ideologii,wojny, nietolerancji, fanatyzmu.Oczywiście, pozostaje pytanie, w jakim stopniu społeczność mo\epodporządkować się tym samym psychopatologicznym prawom, co jednostka? Podobnie jak uPlatona, Machiawellego i Hobbesa, zakłada się tutaj ścisły związek między jednostką a społecznością,powiązanie między destrukcyjnymi elementami w naturze ludzkiej a działaniem w \yciu politycznym.Glass (podobnie jak Bion), zastanawiając się, na ile psychotyczne jednostki mogą doprowadzić dodezintegracji i patologizacji grupy, twierdzi, \e to raczej grupa i jej nieświadome procesypsychotyczne produkują psychotycznych liderów, którzy jedynie realizują program patologicznejwładzy.Jak stwierdza Glass: W \yciu politycznym, nieświadome fantazje obierają specyficzne209Zob.E.Fromm, Ucieczka od wolności, tłum.O.i A.Ziemilscy, Czytelnik, Warszawa 1993,Zdrowe społeczeństwo, tłum.A.Tanalska-Dulęba, PIW, Warszawa, 1996.106107miejsca: narody, rasy, rynki, sfery wpływu, terytoria, a wraz z terrorystami, niewinnych obserwatorów.Gwałtowność władzy realizuje się na i przez ludzkie doświadczenie: ciała, dusze i umysły 211.Psychoanalityczny sposób definiowania władzy jest dla nas wa\ny o tyle, \e perspektywaMichela Foucaulta i jego definiowanie władzy jest zasadniczo odmienne.Foucault ignoruje wagępsychologicznych wyjaśnień dla opisu władzy, odsuwając rolę emocji i nieświadomych fantazji wdoświadczeniu władzy, koncentruje się bardziej na jej społeczno-historycznych analizach.AutorHistorii seksualności, przyjmując zewnętrzny punkt widzenia, ignoruje efekty psychicznejrzeczywistości, wewnętrzne \ycie jazni, dziedzinę fantazji, pragnień.Rzeczywistość społeczna jestnieco bardziej uprzywilejowana od psychicznej212.W latach 70-tych zmienia się ambiwalentny stosunek Foucaulta do psychoanalizy.Freud niejest ju\ dla niego lekarzem, który otworzył nas na dialog z szaleństwem, nie mo\e stanowić przykładudla myślenia radykalnego i rewolucyjnego.Lacan, jako francuski interpretator Freuda, jestreprezentantem myślenia, które ma charakter przejściowy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki