Bolesław Balcerowicz Bezpieczeństwo polityczne RP

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.NATO jeszcze dziesięć lat temu sojusz klasyczny, organizacja zbiorowej obrony -wyraznie przekształca się w instytucję bezpieczeństwa zbiorowego.Przyszłość tej Organizacjinie jest pewna i należy ją postrzegać alternatywnie.Znaczenie przekształcającego się Paktumoże jeszcze bardziej wzrosnąć, ale nie należy też wykluczać jego uwiądu przy wzroście34 Kappa AON 2000.54znaczenia wielostronnie zintegrowanej Europy Zachodniej, czy (co jest mniej prawdopo-dobne) wzroście znaczenia OBWE.Przyszłość Unii Europejskiej - jej kształt, z możliwą liczbą członków włącznie -wciąż pozostaje nie tylko kwestią otwartą ale wręcz dyskusyjną.Unia Europejska, stanowiąca już dziś liczącą się w świecie siłę gospodarczą, wciążjeszcze w sensie politycznym nie stała się rzeczywistością.Przyszła Unia jeśli stanie się organizacją z własną tożsamością politycznąi militarną może w oparciu o swój potencjał aspirować do roli mocarstwa światowego, aleraczej w odległej perspektywie.Trudno przesądzać dziś w jakim tempie będzie postępować integracja politycznaw Unii Europejskiej, proces ten jednak postępuje.Kluczowe - moim zdaniem - znaczeniemoże w nim mieć powodzenie autentycznej (nie tylko z nazwy) Europejskiej tożsamościw dziedzinie bezpieczeństwa (do 1998 roku - ESDI); obecnej Europejskiej Polityki Bezpie-czeństwa i Obrony jako elementu Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa.Wspólnasiła militarna, której tworzenie zostało zapoczątkowane na szczyciew Helsinkach (1999), może odegrać rolę wręcz "państwowotwórczą".Ważnym krokiem mo-że się okazać projekt europejskiej strategii bezpieczeństwa (obronności).Bez względu na swoje problemy, Unia Europejska jest obecnie i pozostanie zapewneorganizacją rozwijającą się i umacniającą.Zarówno dla swoich członków, jak i dla państwz otoczenia będzie biegunem przyciągania.Nie należy wykluczać, że rozszerzona i wzmocniona Unia może stać się dla SojuszuPółnocnoatlantyckiego (i nie tylko) organizacją komplementarną, a nawet alternatywną.Znaczenie OBWE w porównaniu z wymienionymi powyżej dwoma organizacjami jestwyraznie mniejsze.OBWE bowiem staje się organizacją o zmniejszającym się obszarze dzia-łania, zarówno w sensie rzeczowym jak i geograficznym.OBWE mimo pewnych przeformo-wań jest kontynuatorką KBWE, organizacji stworzonej dla rozwiązywania problemów bez-pieczeństwa okresu zimnej wojny.To wyraznie rzutuje na jej misje, rolęi znaczenie.Małe prawdopodobieństwo ma raczej ukształtowanie się nowego ładu z centralnąrolą OBWE, choć zainteresowanie takim właśnie modelem wyraznie przejawiała jeszczew latach 90.Rosja.Jak już była o tym mowa - kształtowanie się nowego ładu europejskiego zdetermino-wane będzie przede wszystkim powodzeniem bądz niepowodzeniem procesów integracyj-nych, na powodzenie których rzutować będzie proces rozszerzania oraz umacniania tożsa-mości Unii Europejskiej.55Dalszemu znacznemu rozszerzaniu Unii może towarzyszyć rozwarstwienie jej państw-członków na kilka klas, różniących się stopniem współpracy, stopniem integracji.Jak już była o tym mowa - zacieśnianie współpracy wewnątrz UE, pogłębianie inte-gracji, musiałoby oznaczać wyjście daleko poza jednolitą sferę gospodarki rynkowej, przedewszystkim musiałoby objąć politykę zagraniczną i politykę bezpieczeństwa (politykę obron-ną).I jakkolwiek na przełomie wieków podjęto szereg inicjatyw w tych dwóch obszarach, toprzyszłość integracji politycznej, integracji wiodącej ku sfederalizowaniu państw Unii czyku konfederacji jest wciąż niepewna.Możliwe jest też, że stopień intensywności powiązań(integracji) będzie fluktuował.Trudno więc orzekać o ostatecznej formie ustrojowej Unii Europejskiej, a co za tymidzie - o ładzie europejskim roku 2010-2015.Europa mimo integrowania się, może pozostać mozaiką, której skomplikowanie spe-cjalnie się nie zmniejszy.W przyszłości możliwe jest ukształtowanie się ładu odpowiadającego jednemuz poniższych modeli.1."Rozluzniony układ monocentryczny": centrum UE (+NATO) ze szczególną roląpartnerstwa Rosji.2.Układ bipolarny: UE (NATO) - Rosja (WNP).3.Odmiana "Koncertu mocarstw" - względna równowaga sił: Niemcy, Francja, W.Bry-tania, Rosja i ewentualnie Włochy.Spośród wymienionych opcji najbardziej pożądaną, dającą najwięcej szans na bez-pieczny rozwój, jest opcja pierwsza.Jest ona dostatecznie atrakcyjna dla niemal wszystkichaktorów sceny europejskiej.Mniej bezpiecznym acz prawdopodobnym jest wykształcenie się układu bipolarnego:Unia Europejska - Rosja.Za najmniej prawdopodobne uznać należy odrodzenie się (po ok.20 latach) "koncertumocarstw europejskich".Ta wizja raczej nie przystaje do megatrendów rozwojowych, doredefinicji roli i suwerenności państw dzisiejszych i państw nadchodzących czasów.563.3.Przyszłe środowisko bezpieczeństwaBadania, prognozowanie, generowanie scenariuszy środowiska dokonuje sięzazwyczaj na gruncie teorii stosunków międzynarodowych.Przy kreowaniu scenariuszy wy-raznie preferuje się podejście realistyczne.Spośród wielu stosowanych przy tym metod, naj-bardziej popularną jawi się koncepcja równowagi sił.Nie wdając się w subtelności definiowania i klasyfikowania pojęcia równowagi sił,można przyjąć, że obecny ład globalny opiera się na równowadze unipolarnej, czyli hegemo-nicznej.Równowaga ta zostanie zachwiana przy utracie hegemonicznej pozycji przez StanyZjednoczone, w okolicznościach znacznego przesunięcia siły 35.Przesunięciu siły, zmianiehegemona towarzyszą zazwyczaj turbulencje - też wielkie, hegemoniczne wojny.Pozycji obecnego hegemona Stanów Zjednoczonych może, wg m.in.Z.Brzezińskiego w przeciągu najbliższych 20 lat zagrozić jedynie koalicja.Brzeziński do-strzega następujące możliwości zawiązania się aliansów:- Chiny, Rosja i być może Iran jako koalicja antyhegemonistyczna , opartana ideologii i historycznych urazach;- Chiny i Japonia koalicja oparta na antyamerykńskości i azjatyckości ;- Niemcy i Rosja lub Turcja i Rosja, co byłoby możliwe przy całkowitym fia-sku integracji europejskiej.Spośród wielu czynników, które mogą spowodować zachwianie obecnej równowagiza najistotniejsze należałoby uważać:- dezintegrację Zachodu i odrodzenie się nacjonalizmów;- rządy autorytarne w dużym państwie (mocarstwie) w połączeniuz militaryzmem i imperializmem;- globalny kryzys ekonomiczny.Scenariuszy zakładających zawiązanie się antyamerykańskich koalicji, jak i zaistnie-nia powyżej wymienionych zjawisk wykluczyć się nie da.Przesłanek do ich zaistnienia jestwiele.Obecny system międzynarodowy w skali makro tworzą jak pisze H.Kissinger czte-ry współistniejące obok siebie, cztery odmienne światy.To:- Zachód;- Zwiat potęg azjatyckich;35Terminu tego używa m.in.A.Toffler (w:) Powershift.Knowledge,Wealth, and Violence., New York 199157- Bliski Wschód;- Afryka.To podejście użyteczne dla analiz, prognoz i scenariuszy.W rzeczywistości stosuje siębliski powyższemu, uproszczony podział północnej hemisfery na trzy regiony ( megaregio-ny ):- Azję;- Bliski i Zrodkowy Wschód;- Europę wraz z byłym ZSRR.To są obszary, sceny poza Ameryką Północną, na których zachodzą wydarzenia decy-dujące o stanie bezpieczeństwa globalnego.Słabością tego uproszczenia jest niedocenianiewpływu obszaru Afryki, szczególnie w kontekście zagrożeń terroryzmemi proliferacją broni masowego rażenia [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki