HS Harper J. Formy i układ liturgii zachodniej od X do XVIII wieku

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nieopracowywali oni natomiast Sanctus czy Gloria in excelsis.Po okresie199OKRES PO REFORMACJIrestauracji monarchii (1660) zniknęła nawet muzyka przewidziana dowykonania podczas Ante-Communio.Nabożeństwo pogrzeboweZnaczenie Oficjum oraz Mszy za zmarłych w ramach obrządku średnio�wiecznego jest dostatecznie ważnym argumentem, aby w tym miejscuzbadać nabożeństwo pogrzebowe, określone w Book of Common Prayer.Ale są jeszcze dwa inne powody: jest to jedyne nabożeństwo, któregoforma różni się w sposób zasadniczy we wszystkich trzech podstawowychwersjach Book of Common Prayer; po drugie nawet w wersji z 1662roku forma tego nabożeństwa stanowi w dużej mierze odbicie obrządkuśredniowiecznego i w dalszym ciągu identyfikuje śpiewy przewidziane dowykonania przez kapłana i innych posługujących w liturgii.Poniższezestawienie przedstawia porównanie trzech form nabożeństwa.Formy nabożeństwa pogrzebowego1549 1552 1662Procesja Procesja ProcesjaPogrzeb PogrzebPsalmy PsalmyCzytanie Czytanie CzytanieProcesjaPogrzebModlitwa Pańska Modlitwa Pańska Modlitwa PańskaProśbyKolekta Kolekta KolektaCommunio Kolekta KolektaKształt nabożeństwa z 1549 roku jest bezpośrednio związany z ukłdem średniowiecznym.Treść obrzędu odpowiada zawartości Oficjum, P�którym następuje Komunia Zwięta, chociaż obydwa mają miejsce raczejpo pogrzebie, niż przed nim.Niemniej rubryka zezwala na odmówieniesekcji Oficjum" (a zatem i Komunii) przed pogrzebem.Forma obrzęduez 1552 roku to proste nabożeństwo, odprawiane na dworze, lecz ciąglpozostające bardzo skrótowym zarysem Oficjum.Natomiast układ nabo�żeństwa pogrzebowego z 1662 roku stanowi osobliwe połączenie, w któ�rym Oficjum (z różnymi psalmami z 1549 roku) jest w efekcie przerywaneprocesją z kościoła nad grób oraz obrzędem pogrzebu.200ZREFORMOWANA LITURGIA KOZCIOAA ANGLIKACSKIEGO (1549-1662)Teksty, które mogą być zaśpiewane przez kapłana i posługujących przyobrzędzie, we wszystkich trzech układach są jednakowe, a większośćnich ma swoje zródło w zwyczaju Salisbury.W rzeczywistości ilustrujązone sposób zapożyczania antyfon i responsoriów, co jest typowe i ogólniepraktykowane w zakresie repertuaru procesyjnego.Tekst zawarty w Prayer Bookyródło zwyczaju Salisbury1.Procesja od bramy cmentarzaI am the r�surrectionEgo sum resurrectio (antyfona do[Jam jest Zmartwychwstanie]Benedictus, Laudes za zmarłych)I know that my RedeemerCredo quod redemptor (responso�[Wierzę, że mój Odkupiciel]rium, Wigilie za zmarłych)We brought nothing (1 Tm 6: 7 i Hi 1: 21; brak[Nic nie przynieśliśmy]poprzednika liturgicznego)2.Przygotowanie nad grobemMan that is bornHomo natus de mutiere (Hi 14: 1-2)[Człowiek, który się narodził] (lekcja 5, Wigilie za zmarłych)In the midst of life Media vita in morte sumus[Pośrodku życia] (responsorium w Komplecie,III Niedziela Wielkiego Postu)3.Po złożeniu zwłok do grobuI heard a voice Audivi vocem[Słyszałem głos] (antyfona do Magnificat,Neszpory za zmarłych)W żadnym innym miejscu Book of Common Prayer średniowiecznezęści proprium nie przetrwały na takiej zasadzie jako śpiewaneltyfony, towarzyszące procesji i czynnościom obrzędowym.Wpływ Book of Common Prayer z 1549 rokuistoria Book of Common Prayer ukazuje, że mimo iż specyficzny układwersji z 1549 roku był w użyciu krótko, wpływ jej ethosu i styluRzędowego trwał nieco dłużej.Do wzmianki o wersji z 1549 rokuachęcił zamieszczony tam akapit dotyczący ceremonii i zdobnictwa,1włączony w 1559 roku do Elżbietańskiego Aktu Uniformizacji.Niezbicieokazało to istnienie spornej części wyznania, stanowiącego sumę roz�maitych poglądów teologicznych i praktyk liturgicznych.Określiło toednak także punkt odniesienia dla tych, którzy pragną uwydatnić\glość Kościoła anglikańskiego i liturgii sięgającej zwyczaju przedrefor-lacyjnego oraz dla tych, którzy postrzegają kult Boży jako akt wyma-201OKRES PO REFORMACJIgający ceremoniału i rytuału w służbie Wszechmocnemu.Wraz z ambi�walentnymi i nieprecyzyjnymi postanowieniami, możliwa stała się pra�ktyka bardziej wypracowana, niż ta przedstawiona w Book of CommonPrayer z 1552 roku i następnych wydaniach praktyka, która w związkuz tym jest często nie udokumentowana.Począwszy od XVI wieku miało miejsce stałe i nieuniknione napięciepomiędzy ekstremalnymi odłamami Kościoła anglikańskiego.W pewnychokresach i w określonych miejscach przewagę osiągał jeden lub drugi.Owa biegunowość była najsilniejsza w XVII wieku, wahając się odominacji high church", kierowanej za panowania Karola I przez arcybiskupa Williama Lauda, do innej krańcowości purytańskiego" protestantyzmu (rozciągającego się tutaj poza kościół anglikański na wpływowych nonkonformistów) w czasie Commonwealth (tj.Rzeczpospolite;Angielskiej).W tej sytuacji rezultatem stało się zawieszenie Book o.Common Prayer oraz obnażenie ołtarzy, usunięcie ozdób (co dotyczyłnawet witraży), szat liturgicznych (łącznie z komżami); proces ten objrównież swym zasięgiem ceremoniał, likwidację chórów, usunięcie organów i powszechny zakaz wykonywania muzyki w kościele.O ile okres Rzeczpospolitej Angielskiej miał charakter wyjątkowy,o tyle szeroki rozwój poglądów religijnych był zawsze częścią Kościół1anglikańskiego i nie przestaje on oddziaływać na kształt liturgii w różnyckatedrach, fundacjach kolegiackich i kościołach parafialnych.Pomiędwspomnianymi skrajnościami znajduje się duży, umiarkowany" obsz(który zadecydował o stabilizacji Book of Common Prayer w 1662 roku obszar zabarwiony bieżącymi wpływami i trendami, unikający jednskrajności w teologii i praktyce liturgicznej.Muzyka a Book of Common PrayerUstanowienie Book of Common Prayer w 1549 roku nie tylko zapocząt�kowało nowe układy liturgiczne; ze względu na formy układów orazjęzyk narodowy w krótkim czasie zarzucono śpiew Kościoła średnio�wiecznego i rodzący się repertuar polifonii łacińskiej.Nie pora tu jednakopłakiwać straty, lecz trzeba raczej podkreślać konsekwencje takiegstanu rzeczy.Book of Common Prayer była zawsze wydawana bez muzyki.Odzwier-ciedla to nowe okoliczności zaistniałe w Kościele anglikańskim.Rozwią�zanie wszystkich domów zakonnych i większości fundacji kolegiackich!jak również mniejszych wspólnot (np.fundacji prywatnych i hospicjzakonnych), spowodowało nową równowagę.Fundacje wspólnotowe202ZREFORMOWANA LITURGIA KOZCIOAA ANGLIKACSKIEGO (1549-1662)zdolne utrzymać liturgię śpiewaną w przeciągu niecałych 15 lat zostałyzredukowane z kilkuset do niespełna pięćdziesięciu, takich jak np.Kapelarólewska, katedry, kolegia w Oksfordzie, Cambridge, Eton, Winchesteraz nie więcej niż pięć innych ośrodków.Nowa Book of Common Prayerrbyła opracowana z myślą o kościołach parafialnych i ich wiernych(szczególnie na potrzeby nabożeństw niedzielnych) oraz kapłanach (któ-fm często asystował tylko jeden duchowny parafialny).Mając świadomość redukcji wspólnot liturgicznych i natychmiastowejiezaktualizacji dorobku muzycznego, rozwijającego się przez ponad 1000lat poprzedniego millennium, warto zauważyć, że właśnie w Anglii, a nieinnych miejscach Europy, fundacje chórowe kontynuowały wspólnotowysiew codziennego Oficjum.Materiał do wykorzystania w śpiewach nabożeństw uwzględnionychBook of Common Prayer z 1549 roku zawiera jej wersja z nutami:23ook of Common Prayer Noted Johna Marbecka z 1550 roku [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki