Kraszewski Józef Ignacy Starocina bełzka zabójstwo Gertrudy Potockiej

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Starosta Nowosielski inter alia nie na własnego plebana indult wymógł, aKs.Bieliński nie swoim parochianom, albo parochiance ślub takowy dawał.Sątedy te rzeczy comertibiles, czyli brać ślub nie przed własnym plebanem, czyliplebanowi dawać ślub nie swoim parochianom.Niepewna, długa i nieskutecznadroga zaczynać sprawę ratione clandestinitatis, z przyczyny że żadnej strony niemasz o których rzecz idzie, a powinny według konstytucji Benedyktaprzynajmniej jedna personaliłer comparere; signanter ta, która favore matrimoniichce albo chciałoby agere, lub praesumitum actura.Polska i cudze krajezapatrują się na tę sprawę, co się z nią stanie.Sędzia, który ją ma sądzić,najpierwsze będzie miał na to baczenie, żeby ją osądził według Boga, sumienia iprawa, tak, aby jego dekret, w wyższym sądzie i u każdego znalazł aprobacją,osobliwie też Sędzia, który jest nowy, i przy swoich początkach oczywiściejsprawiedliwość okazać winien (?).Zaczem zdałoby mi się zacząć sprawę exremissione z JWP.Starostą Nowosielskim i z plebanem ad instantiamInstigatoris, facile może induci JW.Biskup do rozpoczęcia tej sprawy ile jestczysta łatwa i niezawikłana, a gdy się to stanie i wypróbowane będzie X.Bielińskiemu i JWPanu Staroście Nowosielskiemu non assistentia propriiparochi, legitima conseąuentia że matrimonium nullum, i innego dekretu niebardzo będziemy potrzebowali, bo.etc.NB.Tamtych stron nie masz, a ci sąjak JW.Starosta Nowosielski subreptive eisub dole prokurujący indult i pleban,sprawa czysta niezawodna, gdyby tą drogą poszła.Jeżeli tedy ta myśl moja znajdzie aprobację u JWPD., suplikuję mnie choćbyprzez umyślnego upewnić, środki są gotowe i łatwe.Poczym już bym ja samskoncypowal i punkta alias inłerrogatoria wraz ułożylibyśmy, a także żeby nicstronie, ani sprawie in dubium nie zostawić.Gdy WPD.przyjmiesz tę mojąmyśl, potrzeba konferencji, albo w Mostach lub w Turence, ale mnie nieeksponować, dokądbym wyjechał, a jeżeliby i to subsequi nie mogło obwieścićmnie wcześnie, obym rozpisał ductum niezawodnej sprawy, i onej skutku.Sinfecus facite quod vobis libel, dosyć powiadam, że uplantowana droga będzienieskuteczna.To się dobrze stało, że sprawa nie zaczęta, ani pozew nie wyszedł.Przezorność wielka WPD.sprawiła, upadam do nóg WPDobrodzieja."24 Junii.Są jeszcze ciekawe do listu przypisy, i tak u góry " %7łe zaś napisałem, iżratione clandestinitatis sprawa rueret, gdyby się to stało, dobrze napisałem, mamfundamenta in praxim."Niżej najcharakterystyczniejszy i pełen znaczenia dopisek, malującyczłowieka."Ta mnie myśl dużo kosztuje!!"Trzeciego dnia potem, d.26 Czerwca, już tenże korespondent na którego pomysłsię zgodzono odpisuje uwiadomiony o tym, króciuchno."Kiedy WPD.przypadła myśl moja do gustu i znalazła w wielkim jego zdaniunieoszacowanym, rozumnym, doskonałym (o! nieoszacowany i doskonałynaiwnością chwalca!) aprobacją, już mi dosyć na tym.Człeka przysłanegoekspediuję i zostaję z głębokim respektem i t.p."Według więc tego planu proces ex remissione w Konsystorzu Chełmskimznowu się począł, a pod datą d.2 Lipca, taką o nim tenże korespondent daje namwiadomość."Wielmożny Mości Dobrodzieju!"%7łebym zadość uczynił i rozkazowi WP.Dobrodzieja i mojemu przyrzeczeniu,musiałem się z mojej słabości pokrzepić jako tako, i wysłać umyślnie służącegomego, przyłączając projekta które jak mogłem najlepiej według mojegorozumienia ułożyłem.Zdało mi się (gdy będą przyjęte) najpierwej JMP.Sędziemu ratione indulti, intymować w Susznie, gdzie jego rezydencja, cumtermino compełenti, bo podobno go w domu nie ma, a dopiero drugi pozew wkilka dni ratione clandestinitatis, także w Susznie, żeby razem sprawy nieprzepadły, bo mógłby Loci Ordinarius (Biskup) wziąć pierwej sprawę rationeclandestinitatis, a ratione indulti odłożyć.ale gdy ta pierwej wzięta będzie,dopiero i drugą proponować, a tak potrafili, żeby obydwie wypadły na komisją.Ze strony JW.Starosty Bełzkiego jest plenipotent zapisany, to is aget za niego,ze strony zaś Sędzianki supplebit defensor (!!), a może się i ojciec wdać.Jeżeliby zaś jaka trudność zachodziła, albo się nie zdawało podzielać na czassprawy, to fiat niech i razem zaczęte będą, nihil officiet.Upadam do nóg i piszęsię i t.d." 2 Junii 1771.XXXV.Gdy tak nad rozwodem myślą i pracują jakby go otrzymać, sprawa główna ogwałt, najazd i porwanie, nie była nawet rozpoczętą, zrobioną wizją sądową, i natej się skończyło do czasu.Sądy i trybunały z powodu konfederacji byłypozamykane, leges silebant, jak piszą współcześni, nikt nie myślał o prawiewśród szczęku oręża i niepokoju o przyszłość, zresztą Komorowscy dotąd niemieli najmniejszych dowodów przeciw Wojewodzie, z czego by ją rozpoczęli.Wojewoda Kijowski, Wilczka, Dombrowskiego, Szpilkę wypchnąwszy zludzmi, którzy im pomagali w głąb Ukrainy, nie mógł być zaczepiony prawnie, icałą przeciw niemu siłę stanowił argument: is fecit cui prodest.Ale tego było za mało, ażeby obwinić o gwałt Senatora i zaczepiać Potockiego,a Pilawici mocni tym, że dowodów nie było, nieustannie powtarzali, pokażcieświadków, i hałasowali o kalumnią.Trzeba też przyznać, że pora do popełnienia gwałtu, dziwnie była dobrzewybraną: konfederaci nieraz najeżdżali na nieprzyjaciół swoich majętności idwory; oddziały poszukujące ich podobnież dokazywały, tysiące wypadkównapaści czyniły i ten napad mniej znaczącym, pospolitym wypadkiem.Zladu zresztą, gdzie by się podziała porwana Starościna nie było, o utopieniu jejgłucho tylko mówiono, ale tak samo inni rozpowiadali, że ją wywiezionozagranicę, że trzymano w Krystynopolu, że zamknięto w Sokalu w klasztorze i t.p.Komorowscy dopełniwszy wizją domu w Nowosiołkach, zebrawszy zeznaniaTrzaskowskiego i innych przytomnych ludzi, sami nie wiedzieli co począć dalej,czekali chwili, śladu, zręczności, a pora szczęściem procesowi starzeć się niedawała, bo sądów nie było prawie, z powodu konfederacji i dawność zajść niemogła.Wojewoda drżał na myśl, żeby mu jawnie kryminału nie zadano, ale mając okona czynności Komorowskich, gotów na wszystko byle powstrzymać proces, samzaś co najśpieszniej sypał o rozwód pozwy i manifesta, w imieniu Szczęsnego,którego nie opodal trzymano, aby go mieć w pogotowiu do sprawy wKonsystorzu, jego imieniem toczonej.Działano tak, jakby nie widziano, że taktórą rozwodzić chciano, ręką zbójców rozwiodła się z mężem i życiem.W tym usilnym o rozwód napieraniu Potockich, gdy już o śmierci Gertrudydobre wiedzieli, dwojaki był cel: okazanie światu, że oni obcy byli całkiemnapaści i skutków jej nie domyślali się wcale, gdy tak o rozwód chodzili,którego by nie potrzebowali mając pewność jej śmierci po wtóre omamienieprocesem i naprowadzenie na myśl, że Gertruda żyła gdzieś ukryta, w ostatkuzyskanie na czasie i zupełne oswobodzenie się od aliansu z Komorowskimi.Proces więc rozwodowy gorąco popierany był niejako środkiem dooczyszczenia ich z podejrzenia o gwałt, ukazaniem światu, że oni o śmierci ilosie Komorowskiej nic nie wiedzieli.Doradzono im to w ten sposób, lub sami na myśl tę wpadli ze zręcznościąjurystowską.Z drugiej strony proces ukazując nieważnym małżeństwo, uwalniałich od wszelkich obowiązków względem Komorowskich, oczyszczał z tejnarzuconej koligacji [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki