Tazbir Janusz Polacy na Kremlu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Prawdą jest, że los polskiego historyka był mimo wszystkołatwiejszy pod rządami zaborców, którzy, konfiskując nie-prawomyślne" książki, nie wdawali się w zalecanie, o czymi jak należy pisać.Z drugiej jednak strony po r.1 956, kie�dy ustal terror polityczny i można się było zajmować do-W NO%7łYCACH CKNZURYwolnym okresem lub problemem, nikt przecież nie zmu�szał do wychwalania KPP lub do ataków na Piłsudskiego.Pod wpływem kolejnych kryzysów cenzura uległa znacz�nemu złagodzeniu.W latach siedemdziesiątych historia sa�cra, o której wspominałem na początku, zaczynała się do�piero od inwazji sowieckiej na Polskę (1 7 IX 1939).Stąd teżprzygotowując przed r.1989 zarys zatytułowany PoIska.Lo�sy państwa i narodu (wyd.Warszawa 1992), uznaliśmy zastosowne urwać narrację na katastrofie wrześniowej.Dalejnie można by już było napisać całej prawdy.Piszący te słowa należy do nielicznych chyba history�ków, którzy mieli okazję zetknąć się również z cenzurą ko�ścielną.Dotknęła ona mojego referatu: Różnowiercy a kultmaryjny, który był wygłoszony na sesji Jasnogórskiej, a na�stępnie opublikowany w wydawanym przez oo.paulinówpiśmie Studia Claromontana" (t.V: 1984).Muszę jednakdodać lojalnie, że zgodziłem się na proponowane skróty;ponieważ opinie szesnastowiecznych polskich (i nie tylkopolskich) protestantów o Matce Boskiej mogły się istotniewydać bluzniercze czytelnikom Studiów", rekrutującymsię w lwiej części z grona wierzących i praktykujących ka�tolików.Inna sprawa, iż pełny tekst artykułu ogłosiłemw zbiorze studiów Zwiat panów Pasków (Aódz 1986).Jeśli moich skarg na cenzurę jest w sumie tak niewie�le, to dlatego, że zajmowanie się obszarem historiiświeckiej" (a więc do schyłku szlacheckiej Rzeczypospoli�tej) nie stwarzało pola do zbyt licznych konfliktów.Osob�ny, wcale gruby, cahiei de doleance mogliby oczywiściespisać historycy literatury, którym właśnie względy cen-zuralne uniemożliwiły zakończenie zbiorowej edycji pismStefana %7łeromskiego (głównie ze względu na opowiadanieNa probostwie w Wyszkowie) czy Josepha Conrada (z u-wagi m.in.na esej Cenzor sztuk teatralnych).A skoro juzo %7łeromskim mowa, to posiadaczom Dziejów literaturypolskiej pióra Juliana Krzyżanowskiego (wydanie z r.1969) radzę zajrzeć do wkładki po s.480, na której pozo�stał wyrazny ślad świadczący, iż właśnie stamtąd wyrwa-POLACY NA KREMLU I INNK HLSTORYJEno jakąś ilustracje.Byl nią portret %7łeromskiego, pędzlaEligiusza Niewiadomskiego.No, ale w Polsce nigdy nielubiano zamachowców na życie głowy państwa: króla czyprezydenta [vide szkic Sarmaci wobec królobójstwaw tymże tomie).W pewnych okolicznościach raził samtytuł. %7łołnierz Wolności", wymieniając w styczniu 1982r.znaną nowelę %7łeromskiego, skrócił znamiennie jej ty�tuł na Rozdńobią nas kruki.Wrona stała się, jak widać, trefna" z uwagi na świeżo wówczas powołaną WojskowąRadę Ocalenia Narodowego.Jeśli idzie o dostęp do literatury historycznej, wydawanejna emigracji, to po r.1956 nie było z tym większych kłopo�tów, przynajmniej dla badaczy zatrudnionych w szkołachwyższych czy w Polskiej Akademii Nauk.Następowało topo trosze na zasadzie kościelnej, zezwalającej księżom (i tyl�ko im) czytywanie dziel zamieszczanych na indeksie.Zna�liśmy więc publikacje emigracyjne, nie zawsze oczywiściezgadzając się na zamieszczane w nich oceny niektórych pu�blikacji h-ajowych.Tak na przykład Leon Koczy wspominało zamianie przez krajowych historyków szkarłatnegopłaszcza Jagiellonów" na moskiewski kożuch" [Grunwald,Szkocja 1960).To nie przeszkadzało mu zresztą w wysyła�niu do kraju listów proszących o świeżo wydane w Polsceksiążki historyczne, albowiem biblioteka w Edynburgu niema pieniędzy na zakup tej cennej pozycji".Nie sposób oczywiście opowiadać się za przywróceniemcenzury prewencyjnej, ale jakaś forma represji to by się jed�nak przydała.W żadnym innym kraju Europy nie są bo�wiem na rogach ulic, a więc publicznie, sprzedawane bro�szury obwiniające aktualnie urzędującego prezydenta, iżdoszedł do władzy w wyniku poparcia obcej agentury i na�dal jest przez nią opłacany.Pojawiają się bezkarnie publika�cje mówiące o tak zwanych mordach rytualnych jako fak�cie historycznie stwierdzonym, a więc książki szerzącenienawiść rasową (por.H.Arciszewski [pseudonim?],Okrutni świata tego, bez daty i miejsca wydania).Przykła�dy można by niestety mnożyć.W NO%7łYCACH CENZURYMoje ostatnie, jeśli idzie o publikację naukową, zetknię�cie się z cenzurą miało miejsce w r.1986 z okazji drukueseju na temat legendy odsieczy Wiednia.Pisałem, iż jejwskrzeszanie w 1983 r.ma tworzyć jeszcze jeden pomostpomiędzy nawzajem na siebie obrażonymi społeczeń�stwem i rządem [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki