Kałużyński Zygmunt DO CZYTANIA POD PRYSZNICEM

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. nie jest ani teoretykiem, ani lekarzem, ani odkrywcą, tylko statystykiem" (ta-xonomist).Otóż w statystyce znaczenie faktu zależy od częstości jego powtarzania.Statystyktworzy sobie bezwiedny I ideał", jakby wzór doskonałości, do którego przymierza Jwszystkie zebrane materiały; praca jego często wbrew jego intencjom jest przeniknięta tęsknotą do szczytu podział- ki", jaką sobie ustalił, wyraża ona w swoistej formie kultrekordu.U Kinseya owym rekordem" jest jak najwięcej i jak najlepiej": obfitość stosunkówfizycznych.Jeden z krytyków pisze, że Kinsey szczególnie w pierwszym tomie uległsam sugestii męskiego atletyzmu seksualnego", który potem krytykuje. Czytając drugi tom,czujemy zawód autora, że kobiety nie wypełniły przygotowanych dla nich, wielopiętrowychdrabinek statystycznych". Stanowisko Kinseya jest niedorzeczne również z lekarskiegopunktu widzenia: każdy dietetyk potwierdzi, że ten, kto zjada najwięcej, bynajmniej nieodżywia się najlepiej".Statystyka prowadzi do mechanicznego traktowania życia uczu-ciowego.W Science and Society" pisze dr Mennigen U Kinseya najwyższe kryteriumstanowi satysfakcja erotyczna.Tymczasem życie uczuciowe człowieka jest zróżnicowane,każde odczucie jest inne, np.pocałunki: inaczej całuje Wenus, inaczej matka, gdy wysyładziecko do szkoły, zaś pocałunek Judasza był czymś jeszcze innym.Podobnie różnią sięuściski małżonków od np.uczuć sadysty mordującego dziecko czy straceńca na szubienicy,który doznaje skurczu mięśni".Objawy fizyczne są takie same, ale treść ludzka jest zakażdym razem odmienna.Można nie doznawać satysfakcji erotycznej", a mieć przeciebogate życie uczuciowe: serce Wertera w sławnej powieści Goethego było pełne po brzegi,mimo że był młodzieńcem wstrzemięzliwym.Tymczasem prostytutka, sprzedająca się codzień z nędzy, możebyć niewrażliwa jak drewno.U Kinseya ci dwoje stanowili- by identycznie cyfrę na maszyniedo dodawania gdy w ich ludzkim życiu różnica jest olbrzymia.W dodatku uczuciowość Wertera czy też owej prostytutki nie jest dziełem ślepegobiologicznego przypadku, ale rezultatem wychowania i sytuacji społecznej.* RomantyzmWertera wyrasta z mody idealistyczną, typowej dla mieszczaństwa w okresie jego ofensywy,zaś wyzysk prostytutki jest rezultatem nędzy.Engels opisuje w Pochodzeniu rodowy, jak wmiarę rozwijania się cywilizacji dojrzewa nowoczesna miłość seksualna", wypierajączwierzęce, biologiczne pragnienie społeczeństw pierwotnych oraz skostniałą galanterię klasschyłkowych.Doskonalenie się obyczajów, wzrost szczęścia, powstanie nowoczesnegouczucia, o którym mówi Engels, łączy się z postępem społecznym.Powinny zniknąćprzyczyny rozbijające rodzinę, mobilizujące kobietę przeciwko mężczyznie, rozdzielającekochanków w imię interesu materialnego.Charakterystyczne jest, że słowo miłość" nie zjawia się na kartach książki Kinseya.Niemożna zaś odłączyć jak robi Kinsey życia seksualnego" od ludzkich uczuć: miłości inienawiści, podobnie jak tych z kolei sentymentów nie można oddzielić od losu swegospołeczeństwa. Kinsey może nie powiedział ostatniego słowa pisze komentator JLi- fe" niemniej z jego statystyki udziela się przekonanie, mimo że nie zostało ono tamsformułowane, że mimo całej efektownej rozwiązłości na pokaz, zasadą powszechnie wciąższanowaną w Ameryce jest sentymentalny purytanizm".Kinsey sam podaje ale nie wyciąga wniosku z tego faktu - że kobiecy wykształcone lepiejdają sobie rade w życiu erotycznym, gdy w sferach niższych.kobieta jest zdezorientowana istaje się ofiarą regularnego gwałtu, bez udziału zmysłów".Wychowanie i zrozumienie możewyrównać piz*- paść umieszczoną przez naturę między dwiema płciamiNIEMCYPISARZ NAJBARDZIEJ POPULARNY: ERICH MARIA REMARQUEW'dziesięć lat po zakończeniu II wojny światowej Erich Maria Remarguę wydał powieść,której ambicją jest stworzenie paraleli do jego głośnej książki Na Zachodzie bez zmian,opublikowanej w roku 1929, tj.w okresie również dziesięcioletnim po I wojnie.Termin ten,w obydwu wypadkach, nie jest przypadkowy; z okazji Na Zachodzie bez zmian Remarqueprzyznał, że powieść tę miał gotową wcześniej, ale czekał na uspokojenie umysłów, którepozwoliłoby spojrzeć na kataklizm z dystansu".Obecnie Remarąue powtarza swójeksperyment, usiłując dać moralną ocenę wojny z tych samych pozycji co w Na Zachodziebez zmian.Z tego względu nowa jego powieść jest materiałem do konfrontacji: pozwala onazrozumieć fiasko ideologii Remarque'a tzn.pacyfizmu w ciągu ostatnich lat.PowieśćNa Zachodzie bez zmian była bowiem literacką ilustracją antywojennego ruchu umysłowego,charakterystycznego dla lat trzydziestych w Europie.Remarąue (pseudonim ten jestanagramem jego prawdziwego, często spotykanego w Niemczech nazwiska Kramer) jakoosiemnastoletnichłopiec wstąpił do armii kajzera wprost ze szkoły i powieść jego jest w znacznej częściautobiografią.Jest to melancholijny pamiętnik piechura przeżywającego piekło okopowejwojny pozycyjnej, charakterystycznej dla frontu zachodniego w latach 1915 18.BohaterRemarque'a, który przystąpił do wojny w nastroju naiwnego młodzieńczego patriotyzmu,przekonuje się rychło, że został oszukany, narażając się na potworne cierpienia za sprawęniejasną i nie wartą tak wielkiego poświęcenia.Część centralną powieści stanowi opis urlopu,w trakcie którego bohater styka się z małodusznością, głupim hura patriotyzmem i myślowądezorientacją cywilnego zaplecza, nie zdającego sobie sprawy z tragedii dziejącej się nafroncie.Mimo że pojmuje teraz niedorzeczność wojny, bohater wraca na front i ginie tużniemal przed zawieszeniem broni, w dniu tak spokojnym, że komunikat wojenny stwierdza wjednym zaledwie zdaniu: Na Zachodzie bez zmian.To ironiczne zakończenie podkreślałosymbolicznie niepotrzebność tej śmierci oraz wszystkich innych.Powieść Remarque'a nie przedstawiała wielkiej wartości intelektualnej; przewyższali goZweig, Renn, Romains, Dor- geles i inni autorzy pacyfiści, odsłaniający głęboki kryzysumysłowy mieszczaństwa w okresie wojny.Bohater Rema- rque'a nie jest zdolny dowyciągnięcia wniosków z odniesionego zawodu i bunt swój ogranicza do zwymyślaniazłośliwego feldfebla; los swój uważa za konieczność.Remarąue nie był też wolny odmazgajowatego sentymentalizmu w tradycyjnym niemieckim guście; jego bohater zupodobaniem zrywał rzadkie kwiatki w straszliwym błocie artyleryjskim, przemieszanym zkiszkami i mózgami.Te jednak cechy: brak ambicji intelektualnej i łatwa uczuciowość,zdecydowały o sukcesie książki.Przełożono ją na 18 języków, nakręcono film w Ameryce,zaś jej tytuł Na Zachodzie bez zmian stał się sloganem oznaczającym ruchpacyfistyczny liberalnego mieszczaństwa.Ja też, jako chłopiec, czytałem jąz przejęciem; była to zapewne, w 20-leciu międzywojennym, najbardziej popularna powieśćniemiecka.| Krytyk L [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki