Legenda Młodej Polski Brzozowski

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wrażenie to niepokoiłomię już od dawna.Po wielokrotnym przemyśleniu wywoływanychprzez nie zagadnień doszedłem do przekonania, że odpowiada ono wbardzo znacznej mierze istotnemu stanowi rzeczy.Filozof, myślicielitp.posiadają zawsze możność przeistoczenia swej psychiki w wła-snych swych oczach, wiążą ją oni z jakimś ogólnym planem i zaryso-wuje się ona im na jego tle.To, czym są, co czują schodzi do pozio-mu czysto subiektywnych stanów, czegoś, co prawie nie istnieje.DlaBaudelaire'a jego rzeczywiste stany duszy były niezniszczalne psy-chicznie.Nie był on zdolny wymknąć się własnej swej duszy tej wła-śnie, jaką jest, konkretnej i czuciowej, zmysłowej i terazniejszej ja-kimś podziemnym korytarzem.Tkwił on w swej własnej psychice jakw materiale przekazanej mu, jedynej pracy.Gdybyśmy zechcieli szcze-rze przemyśleć własne nasze życie, przekonalibyśmy się, jak niezmier-nie rzadką i trudną jest taka odwaga i nie znająca ucieczki przed sobąszczerość.Szczególniej w kołach ludzi postępu istnieje bajeczna,wszystkie pozoru naiwnego instynktu mająca obłuda.To, co się czuje,czego się doświadcza jest niczym.Ważnym jest, co się pomimo tychsubiektywnych stanów robi, tj.przeważnie co się wypowiada, co sięNASK IFP UGZe zbiorów Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UG213podtrzymuje jako oficjalny dogmat kierunku, partii.Gdy człowiek tegotypu styka się z poetą takim, jak Baudelaire ten ostatni musi paśćofiarą bezwiednej, automatycznej wprost nieuczciwości.Gdy artystamówi o czymś, mówi, co on doświadczył, u myśliciela na pierwszyplan wysuwa się za pomocą jakiej myśli można się uniezależnić oddoświadczenia.W zestawieniu z romantykami poprzednich generacjistanowi Baudelaire surową szkolę artystycznej i wewnętrznej uczciwo-ści.Istniało dla niego doświadczenie wewnętrzne, przeżyte takim,jakim było, jakim byłoby, gdyby gatunek ludzki nie miał już nigdy ni-czego doświadczyć.Baudelaire nie mistyfikował nikogo swym katoli-cyzmem.Był on katolikiem bardzo wysokiego typu.Nie mistykiem,nie symbolistą lecz właśnie tylko katolikiem.Katolicyzm opiera sięna przekonaniu, że życie każdego pojedynczego człowieka jest cząstkąnieustannej walki, jaką prowadzi odkupiona ludzkość przeciwko sza-tanowi i grzechowi.Nic tu nie jest obojętne.Nie o to idzie, co człowiekmyśli o sobie, ani o to, co inni myślą o nim na podstawie jego ze-wnętrznych czynów; idzie o to, co przeżywa on sam w sobie pozawszelką kontrolą, w swej niedostępnej dla nikogo samotności.Katoli-cyzm łączy pojęcie najgłębiej pomyślanego uniwersalizmu z poczu-ciem nieskończonej wagi, nieskończonej rzeczywistości każdej indy-widualności, każdej pojedynczej duszy.Każda dusza stanowi przecieżrównoważnik najwyższej i najpełniejszej rzeczywistości: Chrystusa,który ją odkupił.Nie intencją wiążącą nas z powszechnym życiem, nieunoszącym się ponad psychikę naszą rozumieniem, nie zewnętrznymczynem, ale najsamotniejszą istotą naszych dostępnych tylko dla na-szego sumienia przeżyć bierzemy udział w walce o odkupienie, zwy-cięstwo człowieka.Te cechy katolicyzmu sprawiły, że tylu wielkichpisarzów nowoczesnej Francji Balzak, Baudelaire, Barbey d'Aur�-villy, Villiers de l'Isle Adam, Hello znalezli w nim siłę, pozwalającąim być w swym życiu wewnętrznym, w pojmowaniu człowieka taksumiennie przenikliwymi, tak głęboko i mężnie sięgającymi w życiedusz, iż pisma ich stanowią dla wszystkich dla tych też, co nie po-dzielają ich wiary szkołę męskości w walce o prawdę.Najzbyteczniejw świecie rozważa się tę sprawę w ten sposób, iż katolicki pisarz masię raz na zawsze znajdować w stanie duszy i myśli, mogącym służyćza wzór budujący.Z tego punktu widzenia, zwłaszcza gdy się zbudo-wanie zacieśni do demoralizującego poziomu pism specjalnie moral-nych , łatwo jest wyszydzać katolicyzm Baudelaire'a lub Barbeya d'-Aur�villy.Katolicyzm oznacza tu dla mnie pewną postać kultury, pe-NASK IFP UGZe zbiorów Wirtualnej Biblioteki Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej UG214wien zasadniczy stosunek do własnych swych przeżyć i doświadczeń.Znaczenie jego z interesującego nas punktu widzenia polega na tym,że nie pozwala on nam rozgraniczać sfer subiektywnego odczucia irzeczywistego, dziejowego czynu.Nieskończenie jedynie ważnym jestcałe nasze życie, cała nasza indywidualność.Z tego punktu widzeniarozważać mamy całe nasze życie duchowe; na tym właśnie polega ka-tolicyzm jako postawa psychologiczna.Dlatego też, gdy mówimy okatolicyzmie Baudelaire'a mamy na myśli ten właśnie nieskończeniesumienny stosunek do własnych przeżyć, jaki cechował go jako artystę.Tym, czym były miały być ukazane przez słowo.Słowo miało wy-rzezbić, wytrawić kształt tak doskonale ścisły, jak ten, który ukazujesię wewnętrznemu oku skruszonego, posiadającego żal doskonały grzesznika.Każdy szczegół jest tu drogocenny, posiada bowiem nie-skończoną wartość krwi Chrystusowej.Każdy, kto zapozna się z mar-tyrologią życia Baudelaire'a, jego osamotnieniem, nędzą, będzie musiałprzyznać, że bezwzględnie nie obce heroizmowi było jego wytrwałedążenie do artystycznej doskonałości.Każdy stan duszy miał dla niegojedyną wartość i słowo miało go oddać nie w przybliżeniu lecz w tejwłaśnie jedyności.Nic bowiem nie jest przeżywane w przybliżeniu,lecz zawsze w sposób jedyny, całkowity i na zawsze niezmienny.Gdyzestawia się styl Baudelaire'a ze stylem romantyków, dostrzega się odrazu, że tu mamy do czynienia z człowiekiem, odczuwającym głębokąstanowczość nie przebaczającego życia.Aforyzm T h.Gautiera l'inexp-ressible n'existe pas stał się dla Baudelaire'a czymś więcej, niż wyzna-niem wiary artystycznej.U Lamartine'a, Musseta, Wiktora Hugo, Mi-cheleta, Lamennais'go istnieje niewyrozumowane, a priori przeświad-czenie czy nadzieja, że ostatecznie znaczenie ich osobistego życia mo-że nagle zmienić się, iż wartość aktów i uczuć nie jest stała, że możnacoś przebłagać, rozczulić lub przekonać w bycie [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki