Panslawizm a sprawa polska Ludwik Kulczycki (1916)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tarn, gdzie istnieje absolutyzm czy to legalny, sank-cyonowany przez prawo, czy maskowany tylko czescio-35wo (jak obecnie w Rosyi) tarn o demokracyi mowy za-dnej byc nie moze.Brak praw politycznych niewzruszonych, nawet dlaklas wyzszych az do arystokracyi wlacznie nie jest i bycnie moze objawem demokracyi.Powstawanie klas spole-cznych jest koniecznoscia socyologiczna; z chwila zaskiedy one powstaja, to jest rzecza naturaln^, ze prawazdobywaja najpierw klasy wyzsze (uprzywilejowane),a p�zniej nizsze.Pseudo-demokratyzm carski nie uznajeniczyich.To tez arystokratyczna Anglia i Austrya zbli-zyly sie bez zadnego porownania wiecej do demokracyi,a przynajmniej zdem okratyzowaly sie bardziej od ludo-wej Rosyi.Radykalizm serbski szedl z Rosya 1 odzna-czal sie maksymalizmem w kierunkn dazen panserb-skich.Zdobyc odrazu wszystko, wszystko stawiajac nakarte, w sojuszu watpliwym z Rosy^, bylo to haslo rady-kal�w serbskich.Obled ten narod serbski okupil olbrzy-miemi stratami.Maksymalizm rewolucyonistow rosyjskich doprowa-dzil do upadku rewolucyi rosyjskiej i utorowai drogestrasznej reakcyi.Maksymalizm serbski poderwat narodserbski na czas dlugi i zgubit'panstwo serbskie.Serbowie i Kroaci tworza wlasciwie jeden narod roz-dzielony tylko przez wyznanie i alfabet.Kroaci sa rzym-skimi katolikami i posluguja sie alfabetem taciriskim; Ser�bowie sa prawosJawnymi i posluguja sie t.z. kirilica.Po za tem jezyk jest wspolny.R�zna jest natomiast struk-tura socyalna Kroatow i Serb�w.Kroaci sa narodemw stylu zachodnio-europejskim, maja wloscian, miesz-czan, szlachte i arystokracye.Serbowie sa narodemchlopsko-drobnomieszczanskim.[)wa te odlamy jednego narodu zlaczyc sie mogfyw wyzszej syntezie etniczno-politycznej w sposob dwo-jaki.Serbia mogla przeprowadzic to polaczenie sie na-dajac przewage pierwiastkom wschodnim i panslawisty-cznym.i*36W ielka Serbia prawoslawna byiaby ekspozytura ro-syjska na Batkanach, a radykalni jej ministrowie slu-gami bialego cara.Zjednoczenie narodu serbsko-kroackiego mogto i mo�ze sie odbyc i w sposob inny, w granicach monarchiiHabsburg�w, przez posrednictwo Kroatow i przez zape-wnienie pierwiastkom zachodnio-europejskim przewaginad wschodnio-europejskimi.Kroaci stoja kulturalnie bez por�wnania wyzej od Ser-bow, posiadaja tez znacznie wieksze od nich wyrobieniepolityczne.Panstwo serbskie az do czasow ostatnich nie rozwija-lo sie prawidtowo.Teoretycznie, pod wzgledem prawno-panstwowym wolne, faktycznie rzadzone byto zarownoprzez Aleksandra Obrenowicza, jak i Piotra Karageorgie-wicza oraz ich ministrow w sposob despotyczny.Cia-gte spiski czy to wojskowe, czy dworskie, morderstwaz gory, albo z dolu wypelnialy dzieje wewnetrzne tegopanstwa.Nie Serbia prawoslawna i chodzaca na pasku rosyj-skim lecz Kroacya z kultura zachodnia stac sie moze i po-winna cementem narodu kroacko-serbskiego.Mozna i nalezy oddac sprawiedliwosc Serbom i przy-znac, ze sa narodem dzielnym,�bitnym, energicznym i od-waznym, zarazem jednak nie mozna nie uznac tego, ze sawiaroiomni, okrutni, i ze nie posiadaja zdolnosci polity-czno-paristwowych.II.Za czasow panowania Aleksandra III.idee panslawi-styczne w Rosyi znacznie sie wzmocn�y.Jezeli zas nie�oszlo do wojny pomiedzy caratem a Austrya, albo Tur�cya to stalo sie to dlatego tylko, ze Aleksander III., bioracudzial w wojnie 1877 i 1878 roku, przekonat sie naocznieo naduzyciach, panujacych w armii rosyjskiej, o jej bra-kach i ze, skutkiem tego bal sie porazki.37Car ten, o ile lamal wszelki op�r w stosunkach we-wnetrznych w Rosyi i przeprowadzal szereg reakcyjnychprzeksztalcen w prawodawstwie, w administracyi i stido-wnictwie, o tyle w swej polityce zagranicznej byl ostro-zny, a nawet bojazliwy.Za jego jednak czas�w powstalsojusz rosyjsko-francuski, kt�ry odgrywa tak wielk^ rolew wojnie obecnej.Sojusz ten dat Rosyi ogromne srodkimateryalne, przy pomocy ktorych, mogta ona rozwin^csw�j przemyst, przeprowadzic szereg nowych kolei zela-znych, wzmocnic wreszcie swtt armie.Sam jednak sojusz francusko-rosyjski nie zabezpieczatjeszcze Rosyi wobec Anglii, kt�ra podczas pertraktacyidyploinatycznych poprzedzaj^cych traktat berliriski 1878roku wykazala duze nieufnosc i zrozumiata niechecwobec caratu [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki