Pełka L. Polska demonologia ludowa

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.przezspalenie na stosie.Tak na ten temat pisał I.Krasicki w swoich Satyrach":Ująwszy gromnicęPalił ławnik z burmistrzem w rynku czarownicę Chcąc jednak pierwej dociec zupełnie pewności Pławił ją na powrozie w stawie podstarości.Podczas próby wody" czarownica nie mogła utonąć, ponieważ miała bardzo lekkie ciało.Dziękitemu przymiotowi możliwe było jej unoszenie się w powietrzu i odbywanie podniebnych podróżyna miotle czy innym sprzęcie gospodarskim.Za twórcę tego poglądu uważany jest florencki kaz-nodzieja Savonarola.Uważał on, iż ciało czarownicy podczas podróży powietrznej znajduje się wnadnaturalnym stanie: .kurczy się i wyciąga, skręca lub wypręża, że tylko wielki palec u nogi iczubek głowy ziemi dotyka, a plecy wygięte, gdyby silnie napięty łuk.Włosy zdają się byćusamowładnione, rozlatują się na wszystkie strony, ciało traci ciężar gatunkowy, nie tonie w wo-dzie, a lżejsze od powietrza wznosi się w górę" (L.Przybyszewski, "Czary i czarownice", 1932, s.36).Stąd też przy stosowaniu próby wody" delikwentki najczęściej krępowane były w tzw. kozła"(postać wygięta silnie do tyłu, lewa ręka związana z prawą nogą i prawa ręka z lewą nogą) i dopierowówczas spuszczane do wody.W rezultacie owych polowań na czarownice" w dawnej Polsce jak określa B.Baranowski .około 10 000 osób oskarżonych o czary na mocy prawomocnych wyroków spłonęło na stosielub zmarło na torturach.Przypuszczać dalej można, że różnego rodzaju samosądów, dokonywanychnajczęściej przez ludność wiejską nad czarownicami, było 5000 10 000 (.) Przypuszczać jednaktrzeba, że liczba 15 000 20 000 ofiar (biorąc pod uwagę także samosądy) nie będzie zbytwysoka" ( O hultajach, wiedzmach i wszetecznicach", s.114).Charakter i ramy niniejszego opracowania nie pozwalają na podjęcie szerszej analizy dokumentacjiz owych procesów.Dla naszych natomiast rozważań niezmiernie istotne jest, jaki ślad pozostawiłyone w sferze pózniejszych wierzeń ludowych.Czy i w jakim stopniu ta postać półdemonicznazachowała ów grozny oraz budzący trwogę i lęk charakter wspólniczki diabła, czy też uległa onadalszym procesom przewartościowań? W poszukiwaniu odpowiedzi na to pytanie należy przedewszystkim odwołać się do przebogatego materiału faktograficznego na dany temat, jaki zawierająmonografie regionalne O.Kolberga..pełno tu jeszcze czarownic, a raczej ciot, jak je lud wielkopolski mianuje.(.) Czary zadawaćmogły cioty albo a) wzrokiem, co lud nazywa rzu-195ceniem przyroku, albo b) słowami zaklęcia i c) uczynkiem w napoju i jadle, albo d) przezdotknięcie lub chuchnięcie, np.dotknąwszy kogo ręką przy ukłonie do nóg, lub dotknąwszy nogąmiejsce zaczarowane.(.) Czarownice szkodzą ludziom nie tylko bezpośrednio, ale także i zaużyciem różnych do tego ingredyencyj i przypraw.Służą więc temu celowi różne maści i proszki,które tajemnie kładą na pewne miejsca lub wsypują w pokarmy i napoje albo też ciskają na samąosobę, której chcą szkodzić.Najpożądańsze ku temu są dla ciot kości wyrzucone przezmieszkańców przed dom, a przez cioty zbierane skwapliwie.(.) Między czarownicami lud wWielkopolsce rozróżnia dziś dwa głównie stopnie, a mianowicie: a) czarownice starsze, czylibieglej-sze, i b) czarownice zwyczajne.Te ostatnie zowią się par excellence ciotami.Różne też doobu stopni przywiązane są własności.I tak zwyczajna ciota nie może stać się niewidzialną, gdytymczasem każda czarownica starsza uczynić się nią może" ( W.Ks.Poznańskie", s.91 102). Czarownice, według wyobrażenia ludu, idąc przed wschodem słońca na miejsce, gdzie pasaćzwykli, przeciągają ręcznikiem po rosie, mówiąc: �Biorę pożytek, ale nie wszystek� skutkiemczego bydłu nabiał odbierają.Nadto zadają one ludziom rozliczne słabości, jako to: ból oczu,kołtuny, ustrzały, uroki itp., lecz najczęściej parobkom, którzy się z nimi żenić nie chcieli, albo wtym celu, aby się z nimi ożenili, a one z tej choroby po ślubie ich wyprowadzą.(.) Ciota możekomu zadać złe (uczynić), ale nigdy wtenczas, kiedy sama jest w złości, w gniewie, ale tylko podobroci (a raczej obojętności do człowieka ze swej strony).(.) Powiadano, że ciota kierować możedeszczem.Więc gdy potrzeba jest deszczu i ciota mieć go zechce, deszcz padać będzie li tylko najej zagon, omijając zagony sąsiadek, krowa jej ocieli się rychlej niż inne, a mimo to dawać będzie idla niej samej mleko w wielkiej obfitości.(.) (Za) czarownicę uważa pospólstwo baby, którychpostać sprawia obrzydzenie, wstręt i strach [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Linki